CA KHÚC 'CHE SARÀ': TỪ JOSE FELICIANO ĐẾN MIKE BRANT
Nhạc phẩm 'Qui saura' (Nào ai biết được) qua tiếng hát của nam danh ca quá cố Mike Brant, là một ca khúc đã chiếm hạng đầu danh sách các bài hát ăn khách nhất năm 1972 ở Pháp, bán được hơn 2 triệu dĩa và khiến danh tiếng của Mike Brant vượt qua cả Claude François thời đó.
Bài hát này thật ra được cải biên từ ca khúc của Ý 'Che sarà' (Mai này sẽ ra sao). Đây chính là sáng tác của nhà soạn nhạc Ý Jimmy Fontana viết cho Liên hoan Sanremo 1971. Nội dung của 'Che sarà' nói về nỗi buồn của một thanh niên buộc phải rời bỏ làng xóm và người yêu để kiếm sống nơi đất khách quê người, mà không biết cuộc sống mai này sẽ ra sao, thôi thì mặc cho dòng đời đưa đẩy. Nhưng anh hứa một ngày nào đó sẽ trở về.
Hoá ra bài hát này lại phản ánh đúng tâm trạng của ca sĩ và nhạc sĩ guitare mù nổi tiếng người Mỹ gốc Porto Rico Jose Feliciano. Sinh năm 1945 tại ngôi làng Lares ở Porto Rico, cũng như nhiều người dân Porto Rico và châu Mỹ Latin khác, Jose Feliciano đã sang New York để kiếm sống. Và đúng là phiên bản tiếng Tây Ban Nha của ca khúc 'Che sarà' do Jose Feliciano chuyển ngữ và trình diễn đã được xem như bài hát tiêu biểu cho người Nam Mỹ nhập cư.
Jose Feliciano được xem là nghệ sĩ châu Mỹ Latin đầu tiên chinh phục thị trường nhạc tiếng Anh, mở đường cho những nghệ sĩ khác từ Nam Mỹ nay đóng vai trò quan trọng trong kỹ nghệ âm nhạc Mỹ. Ông đã đoạt 9 giải thưởng Grammy, 45 dĩa vàng và dĩa platin. Ông thường trình diễn với chiếc guitare classique và nhờ có giọng ca thiên phú và vốn nhạc cổ điển, Jose Feliciano có thể hát nhiều thể loại nhạc khác nhau, từ jazz, flamenco, cho đến pop-rock. . . Một trong những thành công lớn nhất của Jose Feliciano chính là 'Che sarà', mà ông đã trình diễn lần đầu tiên tại Liên hoan Sanremo năm 1971.
Che Sara
Paese mio che stai sulla collina,
disteso come un vecchio addormentanto
la noia l'abbandono il niente son la tua malattia
Paese mio,ti lascio io vado via.
Che sara,che sara,che sara,
Che sara della mia vita chi lo sa?
So far tutto e forse niente da domani si vedra
Che sara,sara,quel che sara.
Gli amici miei son quasi tutti via
e gli altri partiranno dopo me
Peccato perche stavo bene in loro compagnia
Ma tutto passa,tutto se ne va.
Che sara,che sara,che sara
Che sara della mia vita chi lo sa?
Con me porto la chitarra
se la notte piangero
una nenia di paese suonero
Amore mio,ti bacio sulla bocca
che fu la fonte del mio primo amor
Ti do l 'appuntamento
dove e quando non lo so
Ma so soltanto che ritornero.
Ca khúc 'Che sarà' nổi tiếng thế giới cũng là một trong hai thành công lớn nhất của nhóm nhạc Ý Ricchi e Poveri (Người giàu và Người nghèo). Nhóm nhạc này khởi đầu sự nghiệp từ năm 1968, ban đầu với 4 thành viên và đã nhanh chóng nổi tiếng khắp thế giới, với hơn 20 triệu dĩa bán được trong những thập niên 1970 và 1980. Ricchi e Poveri từng đại diện cho Ý trong cuộc thi Eurovision năm 1978 và nhiều lần dự Liên hoan ca nhạc Sanremo, về hạng nhì trong hai năm 1970 và 1971. Lần thứ hai họ đã về nhì với bài 'Che sarà', trình diễn cùng với Jose Feliciano. Năm 1981, một thành viên của Ricchi e Poveri, đó là Marina chia tay, nhóm này chỉ còn lại bộ ba Angela, Franco và Angelo. Cho tới nay, họ vẫn trình diễn đó đây. Vào năm 2009, trong chương trình Music Idol ở Bulgaria năm 2009, Ricchi e Poveri đã được yêu cầu trình diễn lại ca khúc Che sarà.
Như đã nói ở trên, phiên bản tiếng Pháp của «'Che sarà', bài hát 'Qui saura' đã là một trong những thành công lớn nhất của chàng ca sĩ người Israel Mike Brant. Hơn gần 40 năm sau khi Mike Brant từ giã cõi đời, tiếng hát của anh vẫn còn làm rung động hàng triệu con tim trên thế giới.
Mike Brant có tên thật là Moshe Mikael Brand, sinh năm 1947 trong một trại tỵ nạn Palestine, nơi mà bố mẹ của anh, cả hai đều gốc Ba Lan, gặp nhau. Đến năm 1948, gia đình Mike Brant đến định cư tại Israel, sau khi quốc gia này ra đời.
Người ta đồn rằng Mike Brant bị câm cho đến năm 5 tuổi, nhưng thực tế, theo lời kể của người anh Zvi Brand, Mike Brant chỉ nói chậm thôi, tức là đến 2 tuổi rưỡi, 3 tuổi, mới chịu mở miệng! Ngay từ nhỏ, Mike Brant đã lộ rõ năng khiếu âm nhạc. Năm 11 tuổi, anh gia nhập dàn đồng ca của trường và đến năm 17 tuổi đã trở thành tên tuổi quen thuộc ở các khách sạn lớn của Israel, chuyên trình diễn những bài hát nổi tiếng thời ấy của Tom Jones, Elvis Presley, Frank Sinatra hay của nhóm the Platters.
Khi Mike Brant đến Pháp năm 1969, anh đã được gặp nhà soạn nhạc Jean Renard, một trong những người vẫn viết ca khúc cho cặp Sylvie Vartan và Johnny Hallyday. Renard liền sáng tác cho Mike Brant bài hát 'Laisse-moi t’aimer'. Thật ra, Mike Brant chỉ biết lõm bõm vài câu tiếng Pháp, cho nên anh phải phiên âm tiếng Do Thái các lời hát tiếng Pháp thành và cố đọc cho thật đúng. Nhờ làm việc cật lực như vậy, mà 'Laisse-moi t’aimer' đã nhanh chóng trở thành một thành công lớn của Mike Brant trên đất Pháp. Với bài hát đầu tiên này, anh đã bán được hơn 1 triệu rưỡi dĩa. 'Laisse-moi t’aimer' chinh phục luôn cả khán giả ở hai nước Đức và Ý, nên Mike Brant cũng đã thâu bài hát này bằng tiếng Đức và Ý.
Khi Jose Feliciano trình diễn bài hát 'Che sarà' ở Liên hoan Sanremo 1971, Mike Brant cũng có mặt ở đó và đã yêu thích ngay ca khúc này, làm như anh đồng cảm với nội dung bài hát. Sau đó, nhạc sĩ Michel Jourdain đã cải biên 'Che sarà' sang tiếng Pháp thành 'Qui saura'. Ban đầu các ca sĩ Claude François, Régine, Richard Anthony đã định ghi dĩa bài này, nhưng cuối cùng chính Mike Brant lại là người thể hiện 'Qui saura' thành công nhất.
Tiếp theo sau 'Qui saura' năm 1972 là một loạt những thành công khác của Mike Brant trong những năm 1973 và 1974 : 'C’est ma prière', 'Rien qu’une larme', 'Tout donné, tout repris' và 'Viens ce soir'.
Nhưng cuộc đời của Mike Brant lại quá ngắn ngủi để anh tận hưởng những thành công đó. Sáng ngày 25/04/1975, Mike Brant rơi từ tầng sáu một tòa nhà ở Paris và chết ngay tại chỗ, khi chỉ mới 28 tuổi. Anh đã tự tử, đã bị ám sát, hay bị tai nạn ? Cho tới nay, vẫn còn rất nhiều lời đồn đoán về cái chết của Mike Brant. Đúng là nào ai biết được số phận của Mike Brant lại kết cục bi thảm như vậy. Có lẻ bởi vì Mike Brant đã không tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi mà anh đã đặt trong bài hát 'Che sarà': "Nào ai giúp tôi tìm lãng quên, nào ai cho tôi một lẽ sống?"
Qui saura
Vous mes amis, tant de fois vous me dites,
Que d'ici peu je ne serai plus triste,
J'aimerais bien vous croire un jour,
Mais j'en doute avec raison,
Essayez de répondre à ma question,
Qui saura, qui saura, qui saura,
Qui saura me faire oublier, dites-moi,
Ma seule raison de vivre essayez de me le dire,
Qui saura, qui saura, oui qui saura?
Vous mes amis essayez de comprendre,
Qu'une seule fille au monde peut me rendre,
Tout ce que j'ai perdu, je sais qu'elle ne reviendra pas,
Alors, si vous pouvez dites-le moi,
Qui saura, qui saura, qui saura,
Qui saura me faire revivre d'autres joies,
Je n'avais qu'elle sur terre et sans elle ma vie entière,
Je sais bien que le bonheur n'existe pas.
Vous mes amis le soleil vous inonde,
Vous dites que je sortirai de l'ombre,
J'aimerais bien vous croire un jour mais mon cœur y renonce,
Ma question reste toujours sans réponse.
Qui saura, qui saura, qui saura,
Qui saura me faire revivre d'autres joies,
Je n'avais qu'elle sur terre et sans elle ma vie entière,
Je sais bien que le bonheur n'existe pas.
...
Bài viết: Thanh Phương @RFI
...
Ở Việt Nam cũng có khá nhiều bản phổ lời Việt/hát lại, có thể kể đến 3 bản
- Bản của ca sĩ Lã Anh Tú (đã mất): https://www.youtube.com/watch?v=-BzzwBmuHMc
- Bản của Lê Cát Trọng Lý: https://www.youtube.com/watch?v=5wUiw-TREps
- Bản của Hy: hiện cô đã xóa kênh YouTube của mình (đây là một bản re-up khác: https://youtu.be/czfD1NZuDGM)
Và 'Đôi Bờ' của S.D Records đã từng sử dụng sample từ bài "Đôi Bờ" của Lý để viết ca khúc cùng tên.
eurovision youtube 在 Eurovision Song Contest - YouTube 的推薦與評價
Hello Europe! Welcome to Eurovision This Month: November 2021. It's time to say 'goodbye' to 2021 and 'hello' to two fantastic Contests coming in 2022. ... <看更多>